وقتی که "صباحت مختاروا" دخترکی بود، دلش می‌خواست شاعری نظیر حافظ شود و همچنین در تئاتر فعالیت داشته باشد، اما پدرش به او اجازه نمی‌داد؛ می‌گفت هنرمندی برای دختران تاجیک حرفه‌ای "ننگ‌آور" است. بعدها صباحت پیشۀ تعلیم ادبیات را انتخاب کرد و با خرسندی تا کنون به مدت ۴۲ سال به این کار مشغول بوده‌است. اما شعلۀ هنر در ذهن وی هیچ‌گاه خاموش نشد. به طور مشابه، "صناعت آسمانوا" و "سارا قابل‌جانوا" به ترتیب کارشناس زبان و ادبیات و استاد فیزیک، نیز در دوران کودکی‌شان آرزوی هنرمند شدن در سر داشتند. صناعت، به آواز خواندن و سارا به هنرپیشگی تمایل داشت. به این ترتیب، ۱۲ سال پیش، فکر تشکیل یک گروه موسیقی فولکلور به ذهن آنها و دوستان‌شان خطور کرد. اندکی پس از آن، گروهی متشکل از ۱۴ زن سالمند تحت عنوان "بی‌بی‌جان" برای اولین بار در هشتم ماه مارس (روز بین‌المللی زنان) در سال ۱۹۹۹، در یک محفل نویسندگان در صحنه ظاهر شدند.

گروه بی‌بی‌جان از زمان تأسیس تا کنون، مورد استقبال وسیع مردم تاجیکستان قرار گرفته‌است. در طی ۱۲سال اخیر، مؤسسه‌هایی نظیر خانه‌های سالمندان و نهادهای دولتی تاجیکستان چندین بار از گروه بی‌بی‌جان برای اجرای برنامه‌های هنری دعوت کرده‌اند. در نتیجه اهالی مناطق مختلف تاجیکستان نظیر ورزاب، ختلان و شهرتوس شاهد هنرنمایی اعضای این گروه بوده‌اند. علاوه بر آن، اجرای موسیقی و نمایش‌های کوتاه این گروه در جشن‌هایی مانند عید قربان، عید زنان و روز ارتش ملی در تلویزیون ملی تاجیکستان و حتا در یک شبکۀ روسی به نام "میر تی وی"، بسیار دیدنی و جذاب بوده‌است.

صناعت، سرپرست بی‌بی‌جان، به دستاوردهای گروه بسیار افتخار می‌کند. وی گروه خود را یک گروه فولکلور می‌داند که مهارت و استعداد زنان تاجیک را به نمایش می‌گذارد. او توضیح می‌دهد که اگرچه در گذشته زنان اصولاً در داخل چهاردیواری خانه وقت می‌گذراندند، اما دنیایی مملو از احساسات و افکار ژرف داشتند. به گفتۀ صناعت، ترانه‌های گروه بی‌بی‌جان ریشه در لالایی و نواهای قدیمی و عامیانه دارند که این احساسات را بیان می‌کند. علاوه بر آن، برای صناعت، گروه بی‌بی‌جان دلیل بر توانایی زنان در اجرای نه تنها وظایف مادر و مادربزرگ، بلکه تقبل مسئولیت کارمندی و نویسندگی و هنرپیشگی و خیاطی نیز هست. او و همراهانش تأکید می‌کنند که اعضای گروه بی‌بی‌جان لباس‌های بسیار زیبای گروه را خود طراحی کرده، دوخته و تزیین می‌کنند. آنها همچنین اشعار و گفتگوهای نمایش‌های کوتاه‌شان را نیز خود می‌نویسند.

"سیاره ‌بانو یعقوبوا"، شاعر این گروه، که در ۸۳ سالگی مسن‌ترین عضو آن است، از توانایی این گروه در ایجاد شادمانی میان مردم به خود می‌بالد. با مسرت توضیح می‌دهد که با وجود این که در خانواده‌ای هنرمند متولد شده‌است (پدر و مادرش از پیشگامان هنر تئاتر معاصر در تاجیکستان بوده‌اند)، در ۷۰ سالگی بود که وی به هنر روی آورد. در گذشته به عنوان مربی کودکستان کار می‌کرد، اما پس از بازنشستگی با الهام از فرزندان و نوه‌هایش شروع به نوشتن شعر کرد. این نوع فعالیت، به گفتۀ سیاره‌ بانو، جوانی دوباره‌ای به او بخشیده‌است.

صباحت نیز به نوبۀ خود، احساسات مشابهی را ابراز می‌کند که "اگرچه پیر هستند، احساس پیری نمی‌کنند". اما به نظر می‌رسد که منشأ نیروی این هنرمند در نقش وی در تربیت و پند دادن به جوانان تاجیکستان نهفته‌است. صباحت، در نمایش‌های کوتاه این گروه که مشخصاً و عمدتاً بر روابط خانوادگی تاجیک نظر دارد، با سربلندی نقش یک "جوانمرد" را ایفا می‌کند. می‌گوید، نقش مرد را برمی‌گزیند تا بتواند به جوانان تاجیک نشان دهد که رسم جوانمردی در برخورد با زنان، چگونه‌ است. وی اذعان دارد که این نقش، البته زمزمه‌هایی در بین پسران محله به راه انداخته و خم به ابروی برخی‌ها کشیده بود، اما در مجموع تأثیری مثبت بر مخاطبان گذاشته‌است. به عبارت دیگر، صباحت خشنود است که به این طریق توانسته‌است توجه مردم تاجیک را به مسایل اجتماعی جلب کند.

اگرچه صباحت و همراهانش در جوانی نتوانستند به رؤیای خود در دنبال کردن فعالیت‌های هنری خود جامۀ عمل بپوشانند، ولی گروه بی‌بی‌جان آرزو های کودکی‌شان را برآورده کرده‌است. برخی از اعضای بی‌بی‌جان، مانند صباحت و صناعت، در دورۀ دانشگاه در گروه‌های هنری غیر حرفه‌ای فعالیت داشته‌اند، لیکن گروه بی‌بی‌جان آنها را در سطح جامعه مطرح کرده‌است. آنچه علاوه بر برآورده شدن یک آرزوی کودکی برای اعضای بی‌بی‌جان حائز اهمیت است، نحوۀ رسیدن به هدف‌شان است که عبارت بود از استقلال در فعالیت‌های هنری و اجراهای رایگان. حفظ پاره‌ای از فرهنگ تاجیک، ایجاد خشنودی بین جوانان و راهنمایی شان و در نهایت دوران سالمندی پرثمر، نمره‌های قابل تقدیری در کارنامۀ این گروه ثبت کرده‌است. اکنون، آرزوی سرپرست بی‌بی‌جان این است که این گروه قادر به اجرای برنامه در خارج از کشور شود، تا توانایی‌های زنان سالمند تاجیک را به همگان بشناساند.


^{* کاترین بروک و تامی تریبواسر دانشجویان زبان فارسی در آمریکا هستند و این گزارش را به زبان فارسی تهیه کرده‌اند.}

 برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنيد.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب