روز دهم سپتامبر برای جهان دانش روز بیم و امید بزرگی بود. نه تنها برای دانشوران و دانش پژوهان، بلکه برای یکایک افرادی که در باره آغاز آفرینش همچنان کنجکاو اند و برای آن هنوز پاسخ قاطعی نیافته اند.

گران ترین طرح علمی جهان در یک تونل ۲۷ کیلومتری، زیر خاک حوالی شهر ژنو سوئیس در مجاورت با فرانسه در آن روز راه اندازی شد. عده ای نگران بودند که شاید آغاز این طرح، آغاز پایان کره زمین باشد.

طرح موسسه "سرن" (سازمان اروپایی پژوهش های هسته ای) در سوئیس، يك شتابگر ذرات بنیادی موسوم به "ال اچ سی" (LHC) است که توسط هزاران دانشمند از هشتاد کشور جهان همگذاری شده است.

دانشمندان می خواهند با استفاده از این شتابگر شرایطی را پدید آورند که حدود یک میلیاردم ثانیه پس از وقوع "مهبانگ" یا "بیگ بنگ" وجود داشت. کامگاری در این زمینه می تواند به بزرگترین پرسش های دانش مدرن در باره آفرینش کیهان و هستی پاسخ دهد.

به همين دليل است که هزینه نه میلیار دلار برای دریافت آن پاسخ های بنیادین برای دانشمندان فیزیک شگفت انگیز به نظر نمی آید، چون برآیند این طرح غول آسا می تواند دانش فیزیک را به کلی زیر و رو کند و آن را بر پای بستی تازه بنشاند.

علم فیزیک در باره ذرات بنیادی نظریه مشخصی دارد که با نام "نظریه استاندارد" یا standard model معروف است و دیدگاهی است نسبتا معقول و منطقی در باره ذرات درون اتمی. اما اين نظريه پاسخگوی همه پرسش ها در باره این ذرات نیست.

برای نمونه، افتادن یک مورچه یا یک پر مرغ بر سر شما پیامد وخیمی ندارد؛ چه بسا شما حتا متوجه این رویداد نشوید. اما اگر خدای نکرده، به جای آن سنگ یا آجری بر فرق سرتان فرود آمد، قضیه رنگ دیگر می گیرد. چون سنگ و آجر دارای وزن به مراتب بیشتر از مور و پر است.

اما "نظریه استاندارد" این استدلال ساده ما را نمی پذیرد، چون برای ذرات بنیادی، وزن قایل نیست.  پس چگونه چگالش این ذرات جرم و جسم هایی را پدید می آورد که دارای وزن های متفاوت هستند؟

دانشمندانی که از سراسر جهان در سوئیس گرد هم آمده اند، می خواهند با انجام بزرگترین آزمایش علمی بشریت این حقیقت را دریابند که چگونه پس از وقوع "مهبانگ" در فضایی که چیزی وجود نداشت، چیز پدید آمد.

نظریه استاندارد حدس می زند که در آغاز ذره بنیادینی با نام "هیگز" یا "ذره خدا" باعث شده که ذرات بی وزنی چون "الکترون" دارای وزن شود. اما "هیگز" تا کنون تنها در نظریه وجود داشت و هیچ آزمایشی برای کشف آن صورت نگرفته بود.

اکنون، به گفته دکتر سپهر صارمی از دانشگاه ویسکانسین آمریکا که مستقیما در آزمایش مؤسسه سرن شرکت دارد، قرار است با شتاب دادن پروتون ها در شتابگر ال اچ سی و برخورد آنها، انرژی های بالاتر از انرژی های متعارف خلق شود و صحت و سقم نظریه استاندارد سنجیده شود.

دانشمندان امیدوارند که در جریان آزمایش ها کوانتوم یا ذره کمیت پذیر وابسته به میدان هیگز را کشف کنند.

برخی از فیزیک دان ها بر این نظر اند که فضا دارای بیش از سه بعدی است که ما می شناسیم و ممکن است با شتاب دادن پروتون ها و برخورد آنها به همدیگر سیاهچال هایی پدید آید.

عده ای هم از شنیدن نام "سیاهچال" بیمناک شدند و این نگرانی را مطرح کردند که شاید آن سیاهچال ها با نیروی جاذبه خود کره زمین یا بخشی از آن را ببلعد. تصور فرو رفتن در چاله ای به اندازه نوک سوزن، به راستی ترسناک است.

دکتر صارمی می گوید، حتا اگر آن سیاهچال ها پدید آید، بلافاصله واپاشی خواهد شد و خطر فرو رفتن کره زمین در آن سیاهچال های ریز از حد تخیلات مبالغه آمیز فراتر نمی رود.

نخستین آزمایش دانشمندان این نگرانی ها را نقش بر آب کرد: دو جریان پروتون در دو جهت مخالف با شتاب نزدیک به سرعت نور در شتابگر چرخیدند و دو نقطه سپید روی صفحه رایانه سرن درخشید که نشانه یک دور چرخش کامل پروتون ها در طول لوله شتابگر بود.

شتابگر این پروتون ها را یازده هزار بار در ثانیه دور تونل چنبری می چرخاند. دو دوربین دیجیتال هزاران تنی سرن هم در طول یک ثانیه از این ذرات میلیون ها عکس برمی دارند. دانشمندان گفته اند که فعالیت شتابگر طبق انتظار صورت می گیرد و امیدواری برای کسب دانش بیشتر در باره ذرات بنیادی و راز آفرینش افزایش یافته است.

برآیند آزمایش سرن می تواند نه تنها علم فیزیک، بلکه شناخت ما از آغاز خلقت را نیز تغییر دهد و ممكن است میان علم و باور مذهبی که همواره در پیکار بوده اند، سازش یا تنشی تازه بیافریند.

در فایل شنیداری این صفحه دکتر سپهر صارمی در باره موضوعات مربوط به آزمایش سرن صحبت کرده است.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب