میان مدرسه و کار
انعامجان رحیم زاد
امروز در محله های گوناگون شهر دوشنبه، شهرها و نواحی دیگر تاجیکستان با صدها نفر از نورسان و نوجوانان همسال من می توان روبرو شد که در دست سطل، پارچه نرم، شامپو و وسایل دیگری را دارند و به دنبال راننده هایی هستند که می خواهند خودروهای خود را تمیز کنند.
در سال های اخیر مراکز مجهزی هم برای تمیز کردن و شستن خودروها در شهرهای عمده تاجیکستان پیدا شده اند. در چنین جای ها برای تمیز کردن درون ماشین ها و همین طور ظاهر آنها از وسایلی چون جاروبرقی و پمپ آب استفاده می شود. اما نیروی اصلی کار در این "کارواش ها" در تاجیکستان نیز باز هم نورسان همسال من هستند.
آنها برای تمیز کردن یک خودرو از رانندگان از ۳ تا ۶ سامانی پول می گیرند که معادل از یک تا دو دلار آمریکایی است. حالا با یک دلار در تاجیکستان فقط می توان سه نان خریداری کرد.
محل تجمع چنین نورسانی که به صورت انفرادی کار می کنند، عمدتا خیابان های کنار بازارها و فروشگاه های بزرگ است. بسیاری از این گونه نورسان "ماشین شوی" معمولا ساکنان نواحی مختلف تاجیکستان هستند که برای به دست آوردن مبلغی به شهر دوشنبه سرازیر شده اند و از راه ماشین شویی، حمالی و فروش کیسه های پلاستیکی در بازارها روز خود را سپری می کنند و بخشی از خرج خانواده های خود را نیز فراهم می سازند.
پدران بسیاری از چنین نورسان یا در زمان جنگ شهروندی (داخلی) تاجیکستان در سال های ۱۹۹۲-۱۹۹۷ کشته شده اند و یا حالا در مهاجرت کاری در روسیه هستند و سرابانی (سرپرستی) خانواده ها در بیشتر موارد به دوش همسالان من می افتد.
بر اساس آمار رسمی حالا حدود ۶۵ درصد جمعیت بیش از هفت میلیون نفری تاجیکستان زیر خط فقر به سر می برد. بیکاری، فقر و مهاجرت از مشکلات اصلی این کشور آسیای میانه است.
کودکان و نورسان تاجیک یکی از اقشار آسیب پذیر جامعه این کشور هستند. افت سطح آموزش و پرورش، در کنار ماندن شماری از نورسان تاجیک از روند تحصیل و رو آوردن به بازار و تجارت و حمالی و ماشین شویی برخی از آنها از واقعیت های تلخ امروز تاجیکستان است.
اما در برابر این، بعضی از همسالان من که در مدرسه تحصیل می کنند، پس از انجام مشغولیت های درسی خود به کارهایی مثل تمیز کردن ماشینهای شخصی مشغول می شوند تا بار روزگار والدین خود را، کمی هم که هست، سبک تر کنند.